Antocyjany występują głównie w kwiatach, owocach, liściach i łodygach roślin, rzadziej w korzeniach i zdrewniałych częściach. Decydują o barwie części roślin, przyjmując odcienie od pomarańczowego, przez różne odcienie czerwieni i fioletu, aż do niebieskiego. Czy antocyjany mają wpływ na zdrowie? Jeśli tak, w jakich obszarach? Poznaj antocyjany i ich właściwości.
Antocyjany – co to jest? Poznaj definicję i najważniejsze właściwości
Antocyjany są grupą polifenolowych związków organicznych (pisaliśmy już wcześniej, czym są polifenole), należących do flawonoidów, o charakterystycznym szkielecie węglowym C6-C3-C6. Ich struktura może być bardzo złożona i różnorodna, a barwniki antocyjanowe różnią się rodzajem i miejscem występowania podstawników. W komórkach roślin antocyjany znajdują się w wakuolach w postaci granulek o różnej wielkości.
Synteza antocyjanów zachodzi w procesie fotochemicznym, dlatego owoce i rośliny wystawione na bezpośrednie naświetlanie promieniowaniem słonecznym mają intensywniejsze zabarwienie. Mają one również zastosowanie w przemyśle spożywczym jako barwniki oraz wykorzystywane są w medycynie i kosmetologii.
Źródła antocyjanów
Znasz już odpowiedź na podstawowe pytania o antyocjany – co to i jak działają. A gdzie je znajdziesz?
Kwiat malwy czarnej
Malwa w drugim roku wegetacji wytwarza pędy kwiatowe osiągające nawet 3 metry wysokości. Zawiera malwidynę, jedną z najbogatszych w antocyjany substancji. Kwiaty malwy czarnej są zbierane, suszone i wykorzystywane do barwienia win, likierów, przetworów spożywczych oraz tkanin. W lecznictwie stosuje się je w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, przy chrypce oraz w regulowaniu cyklu miesiączkowego.
Owoce bzu czarnego
Podobnie jak bławatek, bez czarny zawiera glikozydy cyjaniny. Może być stosowany jako środek o działaniu napotnym, wspierać trawienie i układ moczowy. Zobacz, co warto stosować – sok czy ekstrakt z czarnego bzu.
Ciekawostka: W starożytności Rzymianie używali czarnego bzu do farbowania włosów.
Aronia
Sok z aronii jest bogaty w antocyjany i flawonoidy, zalecany jest w przypadku nadciśnienia tętniczego, nadczynności tarczycy. Poprawia kondycję dróg moczowych. Owoce aronii służą do produkcji soków, syropów, kompotów, dżemów i konfitur.
Porzeczka czarna
Owoce porzeczki bogate są w witaminy C i B, pektyny oraz cukry. Antocyjany zawarte w owocach i przetworach zwiększają odporność organizmu i mogą służyć jako naturalne barwniki. Dodatkowo badania wykazały, że antocyjany ekstrahowane z czarnych porzeczek mogą znacząco zmniejszyć poziom cholesterolu.
Antocyjany – działanie w organizmie
Biologiczna aktywność antocyjanów jest ściśle związana z ich absorpcją i metabolizmem w organizmie człowieka. Ostatnie badania sugerują, że związki te są w ograniczony sposób wchłaniane z żywności, a ich stężenie we krwi mieści się w zakresie od niskich nanomoli do mikromoli. Proces wchłaniania antocyjanów zachodzi zarówno w żołądku, jak i w jelicie cienkim.
Duża część antocyjanów nie ulega metabolizmowi lub przekształca się w pochodne glukuronidów lub sulfokoniugatów. Antocyjany i ich metabolity mogą być obecne w moczu nawet do około 24 godzin po ich spożyciu. Ta obecność sugeruje, że antocyjany mogą mieć wpływ na różne procesy metaboliczne w organizmie, choć dokładny mechanizm działania oraz zakres ich oddziaływania nadal są przedmiotem badań naukowych.
Antocyjany a zdrowie – co musisz wiedzieć?
Antocyjany a miażdżyca
- Spożycie antocyjanów może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka miażdżycy.
- Badania wykazały, że antocyjanidyny poprawiają funkcję śródbłonka, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, zmniejszenia agregacji płytek krwi i ograniczenia przechodzenia lipoprotein z osocza do ściany naczynia.
- Produkty bogate w antocyjany mogą również korzystnie wpływać na profil lipidowy i zmniejszać stres oksydacyjny, co pomaga w zapobieganiu miażdżycy.
- Ekstrakty z owoców bogatych w antocyjany, takich jak bez (zawarty np. w Zatogrip Kids 3+), mogą też przyczyniać się do poprawy zdrowia układu odpornościowego.
Wpływ na wzrok
- Antocyjany mogą pomóc w poprawie ostrości wzroku, zwłaszcza w warunkach słabego oświetlenia.
- Badania kliniczne wykazały, że ekstrakt z borówki czarnej zawierający antocyjany może polepszyć adaptację do ciemności oraz wrażliwość siatkówki, co przekłada się na lepsze widzenie nocne i zmniejszenie dolegliwości związanych ze zmęczeniem oczu.
Aktywność antyoksydacyjna i przeciwko wolnym rodnikom
- Antocyjany wykazują działanie antyoksydacyjne, neutralizując wolne rodniki tlenowe, co może pomóc w zapobieganiu wielu chorobom, w tym chorobom nowotworowym.
- Badania laboratoryjne sugerują, że antocyjany mogą hamować proliferację komórek nowotworowych poprzez wpływ na cykl komórkowy oraz poprzez indukcję procesu apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórek nowotworowych.
Antocyjany – wpływ na zdrowie i nie tylko. Podsumujmy
Działanie antocyjanów może być istotne dla zachowania zdrowia serca, poprawy funkcji wzroku oraz zapobiegania chorobom nowotworowym poprzez neutralizację wolnych rodników tlenowych i wpływ na proliferację komórek nowotworowych.